Co wiem o Ukrainie? „Hej, sokoły”, Taras Szewczenko, pomarańczowa rewolucja. Dzielimy z Ukrainą 535 kilometrów granicy. Dziś ta granica oddziela pokój od wojny. Dzieją się rzeczy straszne, ale jesteśmy też świadkami rzeczy pięknych i budujących.

Wierzę, głęboko wierzę, że poza pomocą rzeczową i finansową warto pomagać na innym poziomie. A mianowicie poznać kulturę tego ogromnego kraju. Zainteresowanie kulturą – muzyką, literaturą, sztuką – to również wyraz wsparcia. Na spotify przygotowałam (rosnącą) playlistę z ukraińską muzyką. Literatura to jeszcze inny temat. Krótki rekonesans w sieci pokazał mi, jak dużo jest ukraińskiej literatury przełożonej na polski. I jednocześnie – jak mało o niej wiem i bardzo chcę to zmienić.

Na potrzeby tego tekstu zebrałam kilka propozycji, są różnorodne. To nie są książki historyczne, to nie jest poważna publicystyka. Wybrałam kilka propozycji literatury pięknej z ostatnich lat. Przygotowałam proste zestawienie – macie podstawowe informacje o książce, okładkę, link. Czytajmy, uczmy się i czekajmy na lepsze czasy.

Krótka lista książek pisarek i pisarzy z Ukrainy – na początek

1. Kolekcja namiętności, Natalka Śniadanko

wyd. Czarne, przekład Renata Rusnak, Katarzyna Kotyńska, link do książki KLIK

Opis wydawcy:

„Kolekcja”… wywołała wielkie namiętności — takiej pisarki na Ukrainie nie było. Śniadanko pisze z nerwem, nie unikając drażliwych tematów. Tradycjonaliści oskarżają ją o uprawianie pornografii. A tymczasem urok jej książki kryje się w cudownej ironii, błyskotliwym humorze, celnych spostrzeżeniach i lekkim stylu, w jakim Natalka Śniadanko opowiada historię dziewczynki-dziewczyny-kobiety, Ołesi Podwieczorkówny, przeżywającej pierwsze miłości, burzliwy konflikt z rodzicami, wyjazd do pracy do Niemiec i powrót do kraju, do Galicji.

2. Zapomnienie, Tania Malarczuk

wyd. Warstwy, przekład Marcin Gaczkowski, link do książki KLIK

Opis wydawcy:

Tania Malarczuk, jeden z najciekawszych głosów współczesnej literatury ukraińskiej, (…). Zapomnienie – uhonorowane tytułem Książki Roku BBC Ukraine 2016 – jest rozpisaną na dwie historie i rozciągniętą na przestrzeni lat opowieścią o ukraińskiej państwowości, jej niełatwym kształtowaniu się i jeszcze trudniejszych próbach jej obrony. Centralną postacią jest tu Wiaczesław Lipiński – z pochodzenia Polak, z wyboru Ukrainiec,(…). Śledząc losy tego niezwykle ciekawego filozofa i polityka, (…), polski czytelnik ma okazję nie tylko lepiej poznać dzieje państwowości naszych wschodnich sąsiadów, ale co istotniejsze, zrozumieć nieoczywistość i swoistą paradoksalność pojęcia – naród.

3. Muzeum porzuconych sekretów, Oksana Zabużko

wyd. W.A.B, przekład Katarzyna Kotyńska, link do książki KLIK

Opis wydawcy:

Silna, niezależna kobieta, niemająca zamiaru jedynie przytakiwać mężczyznom, poddawać się ich woli i rezygnować z prawdziwej miłości. Dwaj równie silni mężczyźni, ale – co ciekawe – empatyczni i gotowi na relacje będące zaprzeczeniem tradycyjnego patriarchatu. Jak potoczą się ich losy? Czy Ukraina ostatniego stulecia skrywa przed nami jeszcze wiele tajemnic? Zabużko zabiera nas w podróż w czasie i przestrzeni – od wschodu Ukrainy po Galicję, od międzywojnia aż do współczesności. (…)

4. Słodka Darusia, Maria Matios

wyd. Andrzej Bihun, przekład Anna Korzeniowska-Bihun, link do książki KLIK

Opis za tłumaczką:

„Słodka Darusia” Marii Matios jest jedną z najważniejszych ukraińskich powieści ostatnich lat. Jest książką, która zdobyła szczyty rankingów popularności i ogromne uznanie krytyki. Na Ukrainie w ciągu pięciu lat doczekała się już czterech wydań, a ich ogólny nakład przekroczył sto tysięcy. Pozycja ta została wprowadzona do programu szkolnego jako lektura obowiązkowa. Przeniesiono ją również na sceny dwóch ukraińskich teatrów: im. Olhy Kobylańskiej w Czerniowcach i im. Iwana Franki w Iwano-Frankiwsku. Książka nominowana do Nagrody Europy Środkowej „Angelus” 2011

(źródło)

5. Kryptonim „Pingwin”, Andriej Kurkow

wyd. Znak, przekład Agnieszka Lubomira Piotrowska, link do książki KLIK

Opis za wydawcą:

Życie Wiktora utknęło w martwym punkcie. Jest niespełnionym pisarzem w średnim wieku, zostawiła go kobieta, mieszka tylko z pingwinem Miszą, przygarniętym ze znajdującego się na krawędzi bankructwa kijowskiego zoo. Pewnego dnia dostaje wymarzoną propozycję pracy. Ma pisać „krzyżyki”, czyli nekrologi krajowych VIP-ów, lecz – wbrew logice, taktowi i przyjętym zasadom – jeszcze przed ich śmiercią. Wkrótce potem zaczynają się dziać dziwne rzeczy: bohaterowie „krzyżyków” regularnie znikają z tego świata, Wiktor staje się świadkiem niezrozumiałych porachunków, w jego życiu pojawiają się ludzie, których może lepiej by było nie znać… Kryminalna atmosfera gęstnieje ze strony na stronę, podlewany wódką absurd potęguje się w szaleńczym tempie, a zakończenie okazuje się piekielnie przewrotne.

6. W gazetach tego nie napiszą, Taras Prochaśko

wyd. Czarne, przekład Renata Rusnak, link do książki KLIK

Opis za wydawcą:

Ukraina widziana oczami Prochaśki to kraina zamknięta masywem Karpat, której granice i reżimy zmieniają się z zawrotną częstotliwością. To łamigłówka, układanka państw, frontów, języków, niespokojna krzywa okupacji, wyzwolenia i zniewolenia. To także fenomen botaniczny, bo na łące „zielonej Ukrainy” gnieździ się kilkadziesiąt zupełnie odmiennych gatunków ludzkich. I noc na połoninie, kiedy wydaje się, że przegrzany zapach traw bierze się prosto z gwiazd, i kult śmiecenia zakrawający na pasję demiurga.

W gazetach tego nie napiszą to prywatne lekcje z ukrainoznawstwa w wydaniu znakomitego pisarza, dziennikarza i botanika.

7. Perwersja, Jurij Andruchowycz

wyd. Czarne, przekład Ola Hnatiuk, Renata Rusnak, link do książki KLIK

Opis za wydawcą:

Akcja powieści rozgrywa się głównie w Wenecji, mieście-widmie, mieście-labiryncie, i w drodze do niej. Ukraiński poeta Stanisław Perfecki, skandalista, wizjoner i hulaka, wyrusza na Zachód, do Serenissimy, zmierzając ku własnej rzekomej śmierci. (…) Czytając „Perwersję”, mamy do czynienia z groteską, z parodią literatury jako takiej lub też rozmaitych konwencji literackich, i w pewnym sensie z nowoczesnym romansem pikarejskim. (…) To książka napisana z pasji czytania wspak, zabawy słowem i stylem, rytmem i powtórzeniem, z perwersyjnej miłości do… literatury.

8. Lutecja, Jurij Wynnyczuk

wyd. Warstwy, przekład Bohdan Zadura, link do książki KLIK

Opis za wydawcą:

Opowiedziana w Lutecji historia w błyskotliwy sposób łączy humor z przejmującym smutkiem, wschodni mistycyzm opiewa odważne sceny erotyczne, a unoszący się nad wszystkim fantasmagoryczno-oniryczny nastrój sprawia, że przedstawiony w powieści świat może być czymś zupełnie innym, niż się początkowo wydaje.(…) Błądzenie w sennych zaświatach i podejrzanej rzeczywistości XIX i XX wieku może przynieść upragnione spełnienie i wyjaśnić tajemnicę, jednak nic nie jest do końca pewne w mistyczno-sensacyjnym świecie pełnym zagadek, wykreowanym z postmodernistyczną swadą przez Jurija Wynnyczuka.

9. Felix Austria, Sofija Andruchowicz

wyd. Czarne, przekład Katarzyna Kotyńska, link do książki KLIK

Opis za wydawcą:

„Jestem żylasta, smagła i bystra, mocna jak chłop, zupełnie nieładna” – tak pisze o sobie Stefania Czorneńko, zaradna i rezolutna Rusinka, która gotuje lepiej niż kucharz Najjaśniejszego Pana. (…) Felix Austria to osobiste zapiski Stefci, która kocha jak nikt inny w całym Stanisławowie i  brawurowo opisuje perypetie swoje i ukochanej pani, rodzinne sprzeczki i miejskie ploteczki, występy iluzjonisty Thorna i budzące niepokój kradzieże.

Jej opowieść to ciepła, dowcipna i znakomicie napisana historia dnia codziennego na austro-węgierskiej prowincji z wątkiem miłosnym w tle.

10. Pokój do smutku, Andrij Lubka

wyd. Warsztaty Kultury, przekład Bohdan Zadura, link do książki KLIK

Opis ze strony wydawcy:

Zbiór opowiadań, którego głównym bohaterem autor uczynił pusty pokój. Każda z opowiadanych historii to odrębne studium samotności i smutku. Metaforycznie pusty pokój oznacza po prostu melancholię, która dopada w hotelu, opuszczonym domu, cerkwi, budynku sierocińca, ale też na słonecznej plaży. Bohaterowie opowiadań Lubki wskrzeszają romantyczny sposób odbioru świata – żyją w wyobraźni i własnych uczuciach, w których szukają schronienia przed codziennością. 

Uczmy się

Nie przypuszczałam w najsmutniejszych snach, że będę uczyć się nazwisk ukraińskich pisarzy i pisarek w takich okolicznościach. Chcę jednak z tego skorzystać. Poznać, dowiedzieć się, zrozumieć.

Dzięki za lekturę, korzystajcie z listy. A TU znajdziecie listę zbiórek pieniędzy na rzecz pomocy Ukrainie.

Ola